Op zoek naar de verloren vrouw 2

Zal het bekijken van de prachtige documentaire van Michiel van Erp ‘I am a woman now’ en het lezen van zijn boek mij verder brengen in mijn zoektocht? Want als er iets intrigerend is dan is het wel radicale sekse-overschrijding.

Burou
In de documentaire ‘I am a woman now’ komen vijf oudere vrouwen aan het woord die in de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw als man zijn afgereisd naar Casablanca om daar door de gynaecoloog George Burou operatief te worden omgebouwd tot vrouw. In de film wordt ook de zoon van Burou geïnterviewd en op de vraag waarom zijn vader die operaties deed, kon hij eigenlijk geen antwoord geven. Of toch. Hij zei: ‘Het was een sport voor hem.’ Hij kon het, dus hij deed het en als je de verhalen hoort van de mannen die daar kwamen was het snel geregeld. Je betaalde en je ging weer weg. Van enige psychologische begeleiding of goed gesprek was geen sprake. Burou is een voorloper maar wel een die zich voor zover ik kan nagaan uitsluitend bezighield met de technisch/medische kant. Of zoals Corinne het uitdrukt in het boek dat onder dezelfde titel als de documentaire is verschenen: ‘Het foutje van de natuur is door hem hersteld’. Maar als er forse complicaties optreden en zij Burou schrijft, krijgt zij geen antwoord en moet zij het zelf in het zwarte medische circuit oplossen. Het geeft me een onbehaaglijk gevoel dat iemand zo zakelijk omgaat met iets dat zulke diepgravende consequenties heeft.

Zijn de vijf vrouwen die zijn geïnterviewd representatief? Zij lijken allemaal redelijk tevreden. Maar hoeveel mislukkingen waren er? Ik bedoel dan niet alleen medisch gezien, maar ook psychologisch? Want welk probleem moest er worden opgelost? Alleen dat foutje? De vijf vrouwen in de film waren ten tijde van de operatie jonge volwassenen en hadden al een leven van pijn en ellende achter de rug. Zij liepen grote risico’s en hadden er veel geld voor over om hun lichaam drastisch te veranderen. Je bent in je jaren twintig en verandert van geslacht: je wordt een jonge vrouw. Maar waar zij nog niet bij stil stonden, was dat zij ook oude vrouwen zouden worden. Of zoals een van de vrouwen het formuleert in de film: ‘Dat hoorde niet bij de fantasie.’

April Ashley – de Engelse
April Ashley, afkomstig uit een arbeidersbuurt in Liverpool, ziet er nu uit als een adelijke dame met grijsblauw haar. Het was al vroeg onduidelijk (ook geslachtelijk) of zij een jongetje of meisje was. Zij werd als jongetje opgevoed maar gepest op school en door haar moeder mishandeld. Hij deed een poging tot zelfmoord, belandde in een inrichting waar hij mannelijke hormonen kreeg en shocktherapie. Daar hadden ze tegen hem gezegd: word maar een homoseksueeltje. Maar dat wilde hij niet. Als puber monsterde hij aan en werd vervolgens door zijn dronken medematrozen seksueel misbruikt. Hij belandde vervolgens als beeldschone travestiet in de beroemde Parijse nachtclub Carrousel en toen hij hoorde van de mogelijkheden in Casablanca ging hij daarheen en kwam terug als April Ashley en werd een beroemd fotomodel in Engeland. Ze trouwde en ging weer scheiden.
Nu is zij een oude vrouw die zegt: ‘Ik wilde normaal zijn’, dat wil zeggen zij wilde niet dat tussenwezen zijn dat zij als kind en jongere was. Opgevoed als jongen maar hij zag eruit als een meisje en dat was blijkbaar wat zij wilde zijn: een vrouw. En niet zomaar een normale vrouw, maar ook een vrouw die zich had ontworsteld aan haar milieu. Zij zegt, nippend aan haar glas champagne: ‘Als ik als een normale vrouw was geboren dan was ik een beroemde filmster of hertogin geworden. Heel eenvoudig.’ Maar zij was geen normale vrouw maar een transvrouw die geroemd werd om haar buitengewone schoonheid.
Wat ik mij afvraag is in hoeverre het taboe op het geslachtelijk onduidelijk zijn en het taboe op homoseksualiteit haar de nachtclub in hebben gedreven en uiteindelijk naar Burou. Want die chique nachtclub was de plek waar alles wat excentriek en verboden was een plaats kon krijgen op het toneel en waar in de zaal de mensen zaten waar zij zo graag bij wilde horen maar nooit echt bij zou horen: de beroemdheden, de filmsterren en de adel. ‘ Elke dag ben ik weer blij zoals de dag na de operatie’, zegt Ashley in de documentaire.
Zij heeft de vrouw in zichzelf geboren laten worden, zegt zij, maar ik vraag me af: waar is het jongetje gebleven?
(Wordt vervolgd)

Reacties 

(Op dit blog kreeg ik nogal wat inhoudelijke reacties die ik hierbij ook opneem)

Door Alma op 17/12/2012

Ik dacht dat het na deel één niet erger kon, maar verkeerde persoonlijke voornaamwoorden en zelfs “omgebouwd”? En in reactie op de laatste zin; er was nooit een jongetje.

Goed bezig zo door actief aan het klimaat van transfobie toe te voegen en het door te laten gaan in de maatschappij. Vooral niet bevechten. Stel je voor.

Antwoord: Ineke van Mourik op 18/12/2012

Beste Alma,
Ik heb het woord ‘omgebouwd’ gebruikt in relatie tot de manier waarop George Burou handelde en niet uit respectloosheid ten opzichte van degenen die behandeld zijn door Burou. Verder is het voor mij onbegrijpelijk dat mijn blogs zouden bijdragen aan transfobie. Ik probeer vragen te stellen en juist niet met pasklare antwoorden te komen.
Je reactie op de laatste zin: Er was nooit een jongetje. Hoe weet je dat? Kun jij spreken voor April Ashley? Ik kijk naar de mens als een combinatie van sekse en gender. Zo kan een fysieke vrouw best een jongetje of man van binnen met zich meedragen en een fysieke man een meisje of vrouw en datzelfde geldt voor transgenders lijkt me. Dat zal in volgende blogs nog aan de orde komen. Wat mij met de blogs voor ogen staat, is een speurtocht. Een speurtocht in de literatuur, in films, het leven zelf en mijn eigen zoektocht daarin.

Antwoord Alma  op 12/01/2013

Ik kan inderdaad niet spreken voor April Ashley. Maar net zomin als ik kan stellen dat er nooit een jongetje was, kun jij niet stellen dat die er ooit is geweest terwijl jij dat wel doet. Sterker nog; doet het er toe? Waarom stel je die vraag, anders dan om mensen te herinneren aan een geschiedenis die wellicht pijnlijk is? Doet het er bij andere transgender mensen toe wie ze vroeger waren? Ga je daar ook naar vragen, ongeacht de pijn die je daarmee kan veroorzaken?

Voorbeeld van transfobie; verkeerde persoonlijk voornaamwoord. Iemand “hij” noemen terwijl diegene een zij is, is simpelweg onaanvaardbaar. Het is erg sprekend dat je de reis naar Casablanca (dus; de operatie aan de genitaliën) neemt als breekpunt en vanaf dat punt in haar geschiedenis haar pas “zij” noemt (en als vrouw accepteert?).

Ongeacht je goedpraterij met betrekking tot “omgebouwd” blijft het een sterk beladen woord. Je kan gewoon niet over mensen praten in zulke bewoordingen. Het heeft niet voor niets geleid tot het onmenselijke en denigrerende scheldwoord “omgebouwde”. Door dit woord te hergebruiken in het discours over transgenders, ga je niets tegen door mensen te leren dat dit een verschrikkelijk iets is om iemand te noemen. Heb je enig idee hoe pijnlijk het is? Je intentie van het gebruik van een bepaald woord maakt echt helemaal niks uit.

Je stelling dat alleen pasklare antwoorden kunnen transfoob kunnen zijn en vragen niet, is belachelijk. Ik hoop werkelijk dat je dat niet werkelijk zo meent, maar dat het ongelukkig op is geschreven.

Je kijkt naar iemand als “een combinatie van sekse en gender”? Wat bedoel je hier precies mee? Het komt namelijk over alsof je pas een goed beeld van iemand kan vormen wanneer je weet wat diegene in de onderbroek heeft zitten.

Wat bedoel je überhaupt met “fysieke man” en “fysieke vrouw”?

Om heel eerlijk te zijn, lijkt het er sterk op dat je bar weinig hebt rondgelezen over van alles rondom dit onderwerp. En dan bedoel ik niet alleen docu’s of tv-shows of boeken, nee. Ik bedoel online fora, blogs en youtubekanalen van mensen die hier dag in dag uit doorheen gaan en werken aan acceptatie, gelijkheid en behoorlijk taalgebruik. Drie voorbeelden van wat ik goed lees-/kijkvoer vind en regelmatig naar terug ga;
– http://skepchick.org/2011/12/bilaterally-gynandromorphic-chickens-and-wh…
– http://www.questioningtransphobia.com/?p=2094
– https://www.youtube.com/watch?v=K5MW9dq–gs