Eerder gepubliceerd op 9-1-2011 op de blogsite van Aletta door Ineke van Mourik (bibliothecaris)
Toen in 1894 Pierre Louys zijn boek met erotische gedichten Les Chansons de Bilitis publiceerde, kon hij niet bevroeden dat meer dan een eeuw later Antanas Mockus’ seksleven daardoor een radicale verandering zou ondergaan.
Ik kwam voor het eerst in contact met De zangen van Bilitis in 1971 door mijn broer die mij inwijdde in de geheimen van de subversieve literatuur. Na jarenlange censuur van een katholieke kostschool was alles wat grensoverschrijdend was aantrekkelijk en een avontuur. Bilitis zou een Griekse courtisane en tijdgenoot van Sappho zijn geweest en ook op Lesbos zijn gesignaleerd. Al kort na het verschijnen van De zangen bleek dat Bilitis een verzinsel was van de auteur maar deze mystificatie heeft niets afgedaan aan de invloed en populariteit van dit prachtwerk.
Het overlevend verleden
Ik laat het bed gelijk zij ‘t achterliet: gekreukeld en verward,
de lakens door elkaar, opdat de vormen van haar lijf daar
blijven ingeprent naast die van ‘t mijne.
Tot morgen toe ga ik niet in het bad, draag ik geen
klederen en kam mijn haren niet, uit angst haar strelen uit
te wissen.
Vanmorgen eet ik niet en evenmin vanavond; op mijn
lippen breng ik geen roodsel aan of poeder, opdat haar kus
daar blijve branden.
Ik laat de luiken dicht en open ook de deur niet, uit angst
dat de herinnering die hier rondwaart zou vluchten met de
wind.
Het boek van Pierre Louys kreeg een cultstatus en het was niet voor niets dat de eerste organisatie in de Verenigde Staten die in 1955 opkwam voor de rechten van lesbiennes de naam droeg: The Daughters of Bilitis (DOB). Bilitis sprak niet alleen tot de verbeelding van lesbo’s maar was ook een inspiratiebron voor de fotograaf en filmmaker David Hamilton (bekend door zijn soft focus fotografie). In 1977 produceerde hij zijn film Bilitis, gesitueerd in een meisjespensionaat, met veel dromerige erotische beelden van vrijende jonge vrouwen. Op de doorgewinterde lesbo zal deze film een wat gesuikerde indruk maken, de licht doorgeslagen fantasie van een heteroseksuele man, maar voor Antanas Mockus was het zien van de film een revolutie. Hij vertelde dit in het programma Wintergasten waar hij werd geinterviewd door Raoul Heertje.
Antanas Mockus is een zeer onconventionele politicus en filosoof in Colombia die een tijd burgemeester van Bogota was en daar met creatieve middelen (o.a. mimespelers als verkeersregelaars) de stad bestuurde. De man is een begrip in zijn land, is origineel en provocerend en was ten tijde van het interview kandidaat voor het presidentschap. Helaas is hij het niet geworden, misschien wel omdat hij met zijn uitspraken en ideeën een ware innerlijke revolutie in dat macholand zou hebben ontketend. Mockus vertelde in het interview dat de film van Hamilton zijn manier van seksualiteit beleven en bedrijven totaal had veranderd. Hij zag in de film een vorm van seksualiteit die niet agressief en dwingend (‘fucking’) was maar anders, meer vrouwelijk, intiem. ‘I love discovering new space’, zei hij en dat deden hij en zijn vrouw vervolgens en ‘we both were a lot better’. Dat zie ik een van onze politici of andere BN’ers nog niet zeggen.
Als je goed kijkt en luistert bespeur je vaak wonderen: een heteroman die nieuw terrein verkent, geïnspireerd door een film van een heteroman die op zijn beurt weer is beïnvloed door een heterodichter uit 1894.
De man als lesbienne. Daar moeten er meer van komen dan komt het wel goed met de wereld.
Uit de collectie van Aletta (nu Atria):
Different Daughters : a history of the Daughters of Bilitis and the rise of the lesbian rights movement. Gallo, Marcia M.
The Ladder tijdschrift | The Daughters Of Bilitis
Jrg. 1 (1956) t/m Jrg. 16 (1972)
Zelfrespect van de dochters van Bilitis : lesbiennes gered door ambitie artikel | Staveren, Mariette van
Katijf, Jrg. 7, nummer 43 (1988) | 1988
Hoe zag het leven van lesbiennes eruit voor de opkomst van de homobevrijdingsbeweging aan het eind van de jaren zestig? Dit artikel behandelt de situatie in Amerika: hoe de dochters van Bilitis hun streven naar emancipatie en lesbische identiteit vormgaven.
Meer bronnen:
Pierre Louys, zangen van Bilitis (vertaling Ernst van Altena). Bert Bakker/Daamen nv, Den Haag 1969
Engelse e-versie:
http://www.sacred-texts.com/cla/sob/index.htm
Franse versie als e-book:
http://www.gutenberg.org/ebooks/4708
Over Pierre Louys:
http://en.wikipedia.org/wiki/Pierre_Lou%C3%BFs
The Daughters of Bilitis (/bɪˈliːtɨs/; DOB or, the Daughters), is the first lesbian rights organization in the United States. It was formed in San Francisco in 1955. The group was conceived as a social alternative to lesbian bars, which were considered illegal and thus subject to raids and police harassment. It lasted for fourteen years and became a tool of education for lesbians, gay men, researchers, and mental health professionals.
http://en.wikipedia.org/wiki/Daughters_of_Bilitis
David Hamilton
http://en.wikipedia.org/wiki/David_Hamilton_%28photographer%29
Antanas Mockus:
http://www.vpro.nl/programma/wintergasten/afleveringen/44024925/
Muzikale inspiratie: Duo Bilitis en Debussy
http://www.duobilitis.com/
