Gerti Bierenbroodspot: vleermuizen in de stad

Tags:Gerti Bierenbroodspot, Leidse Dwarstuin Amsterdam, Vleermuizen,

Lange Leidsedwarsstraat – Amsterdam

Het is zaterdag 8 maart als ik door de stad richting Lange Leidsedwarsstraat loop waar Gerti Bierenbroodspot op een steiger van drie verdiepingen, afgedekt met licht doorschijnend gaas, een hoge blinde muur aan het beschilderen is met afbeeldingen van vleermuizen. 

 

In de prachtige, en na veel gesteggel toch behouden, onderdoorgang van het Rijksmuseum staan vroege toeristen te queuen, een enkele fietser scheurt voorbij. Het is zaterdagochtend, Internationale Vrouwendag, en Amsterdam is nog niet geheel ontwaakt. De zon schijnt maar door de wind is het vinnig koud. In de Leidse Dwarstuin heerst nog rust en ik zie dat Bierenbroodspot al hoog op de steiger staat. Ik ga aan de picknicktafel zitten en verbaas me over de enorme hoogte van de steiger waarop zij zich voorzichtig voortbeweegt en geconcentreerd een vleermuis diepte, kleur en karakter geeft. Op de wand waar zij nu schildert zullen binnenkort door de gemeente onder de dakrand ook vleermuizenkasten worden geplaatst.

 

De Lange Leidsedwarsstraat is bezaaid met kleine restaurants maar in een deel van de straat is ook een groot aantal woonhuizen. De stad is nog niet geheel opgeofferd aan het toerisme en dat is precies wat hier een aantal jaren geleden dreigde te gebeuren. Er waren plannen om een hotel met ondergrondse garage te bouwen op een braakliggend stuk grond in de smalle straat. Een aantal bewoners, waaronder Bierenbroodspot, kraakte en bezette de grond in 2015 met de bedoeling er een kinderspeeltuin en buurttuin van te maken. De gemeente stemde toe en zo onstond de kleine groene oase ‘De Leidse Dwarstuin’. In 2019 werd een blinde muur door Bierenbroodspot beschilderd met een keur aan dieren en op een tegenoverliggend lage muur schilderde zij samen met vluchtelingenkinderen nog meer wonderlijke dieren. De hoge blinde muur die nog niet beschilderd was, is nu (2025) aan de beurt. 

 

Waarom vleermuizen vroeg ik mij af. Omdat ze niet in de stad zitten? Maar dat is wel het geval. Als je zoekt op het internet vind je een stadskaart met stippen waar de vleermuizen zich bevinden. Ook in het centrum, ook aan de grachten. 

 

Ik ken ze, of denk ze te kennen. Ik ken hun schimmen in de schemering. Zij vliegen chaotisch in het rond alsof ze de weg kwijt zijn, maar niets is minder waar. Met hun verfijnde radarsysteen, waar Rachel Carson (biologe en de eerste die waarschuwde tegen het gevaar van pesticiden in de jaren ’60) al op wees in haar artikel ‘The Bat Knew it First’ uit 1944, vangen vleermuizen kleine insecten. 3000 muggen is een volwaardige maaltijd. 

 

Waar ik me ook in verdiep, overal zitten wonderen verscholen en als er iemand is die haar kunstenaarschap daarmee voedt is het wel Bierenbroodspot. Zij is schilder, beeldhouwer, dichter, met een grote hartstocht voor archeologie. Als ‘tijdreiziger’ onthult zij voortdurend, brengt naar het licht wat verborgen was. 

 

Vleermuizen zwart? Nee, vleermuizen hebben meer kleuren en op de hoge muur zien we hoe wonderbaarlijk deze dieren eruitzien met hun vlerken, hun klauwtjes, hun rattige snoetjes, hun alerte oren. Hoe ze als ingeklapte paraplu’s gezellig bij elkaar hangen en behalve insecten ook grote langwerpige rode vruchten eten. Van een dier dat altijd geassocieerd wordt met het duister, de nacht, vampieren en kerkhoven, wordt het hier getransformeerd tot een dier dat ook thuishoort in een kinderspeeltuin.

 

In de bomen die al een zweem van groen en bruin laten zien, zitten zwarte vogels. Ik hoor het carillon van het Rijksmuseum dat zijn geluid door de pristijne lucht strooit. Het is alsof ik die klanken nu pas voor de eerste keer goed hoor. Het carillon dat in de oorlog troost was voor de gevangenen op de Weteringschans en waarvan de klokken na de oorlog opnieuw werden gegoten en voorzien van dichtregels die nu meezingen. Als het carillon zwijgt, hoor ik een zacht geklok van een onzichtbare duif en het geluid van een vleugelslag. In de verte een brommer en stemmen van werklui. Voorbijgangers op straat lopen zwijgend voorbij of kijken op hun smartphone en lijken niets te zien van de schildering die al jaren geleden op een van de muren is aangebracht. Een deur slaat dicht, een auto rijdt langzaam door de straat. Onbekende geuren waaien door de straat. De stad is aan het ontwaken, de stilte tussen de geluiden nog puur. In de verte krijsen meeuwen die de zee zijn vergeten. Ik hoor Bierenbroodspot’s penseel tegen een blikje water tikken. De vleermuis gaat onder haar handen langzaam vliegen. 

 

Een zwarte kat sluipt over een muur, een zwart/witte volgt haar nauwgezet. De huizen met hun eeuwenoude schele ramen kijken naar het eerste gewoel van de dag beneden. Hoog boven in een pand in de verte staat in een nis een beeldje van Maria. Zij lijkt te waken over dit tafereel. Ik hoor twee mannen praten over Bierenbroodspot. De zon komt langzaam richting picknicktafel. Het rumoer neemt toe. In de verte loeien sirenen. Mensen komen uit hun huizen en praten met elkaar. Er wordt gelachen. De klok slaat twaalf. Een autoportier slaat dicht en een fatbike zoeft langs. Langzaam worden ook de jongeren wakker. Twee vrouwen met rolkoffers ratelen met schelle Amerikaanse keelklanken door de straat en lijken niets te zien van de plek waar zij zich bevinden. Een man zit op een stoep naar een lawaaïge video te kijken op zijn smartphone. In een huis rinkelt een telefoon. 

 

Onverstoorbaar schildert Bierenbroodspot verder. De kale vleermuis krijgt kleur. Twee mannen met in hun kielzog twee pratende vrouwen slenteren voorbij. De zwart/witte kat loopt heel aandachtig over de muur en ziet iets wat ik niet zie. Een man staat stil, groet me en kijkt omhoog naar de muur en loopt dan verder. Het geluid van onzichtbare vliegtuigen trekt over de stad. Een vrouw loopt met een beker afhaalkoffie en twee mannen slepen met een oude bank. Op de tegels in de tuin zijn planeten getekend. Alle speeltoestellen en een paar kinderfietsjes staan nog verstild in de ruimte. Zo direct komen ze, de kinderen, maar nog even is het stil in de tuin. Zwaar brommend vliegt een helicopter over. De tekening op de tegels zal bij de eerste regenbui verdwijnen. De schilder werkt voort aan een muur die een langer leven is beschoren. Ik loop de tuin uit, roep een groet naar boven.

Amsterdam is ontwaakt!

 

  • De muurschildering werd officieel geopend op vrijdag 11 april. Bezoek de Leidse Dwarstuin die dankzij de buurtgenoten sinds 2015 bestaat. 
  • Voor meer informatie over Bierenbroodspot: https://www.bierenbroodspot.com/ Op deze site staat ook een video van de Vleermuizenmuur.

© Daniel van Mourik

Amsterdam, 21 mei 2025

Gerelateerde blog:

Blog

Stedemaagd – de mooiste single van Amsterdam

Op vrijdag 11 juni 2010 werd een replica van de originele stedemaagd van Amsterdam weer op haar sokkel bij de ingang van het Vondelpark gehesen.
Lees verder
Webdesign & development: www.silicium.nl