Blog

Anna Blaman en haar Harley-Davidson

Eerder gepubliceerd op 24-9-2010 op de blogsite van Aletta door Ineke van Mourik (bibliothecaris)

images-4

Wie Harley-Davidson zegt , zegt Hells Angels of denkt aan de film Easy Rider uit 1969. Maar daar komt vanaf vandaag, 24 september 2010, verandering in als het monument voor Anna Blaman in Rotterdam wordt onthuld.

De Hells Angels zullen zich wel drie keer in de siliconenbiceps moeten knijpen om te geloven dat hun geliefde icoon, de Harley-Davidson, nu verwijst naar de potteuze schrijfster Anna Blaman. Wie vanaf nu Harley-Davidson zegt, zegt Anna Blaman. Jammer voor de boys maar misschien ook wel een eerherstel voor de prachtige motor die nu niet langer exclusief bezit is van de machoheren.

Het kunstwerk van Maria Roosen is revolutionair. Een monument ter herinnering aan een persoon wordt meestal vormgegeven als standbeeld naar gelijkenis van de betreffende persoon. Zo staat Spinoza bij de Stopera te Amsterdam en pronkt voor het Harmoniegebouw te Groningen een standbeeld van Aletta Jacobs. Dit laatste beeld is vrij uniek want er zijn niet zoveel standbeelden van vrouwen die verwijzen naar een concreet vrouwspersoon. Meestal wordt de vrouw op een voetstuk geplaatst als zinnebeeld van een fraaie deugd zoals geloof, hoop en liefde; of zij siert als symbool van gerechtigheid (Vrouwe Justitia), vrijheid (de gevleugelde Nike) belangrijke monumentale gebouwen in een stad; of zij kan, zoals ik al eerder heb beschreven in een blog, de Stedemaagd zijn.

Anna Blaman krijgt nu een monument in Rotterdam. Niet een standbeeld waarop zij nonchalant een sigaret vasthoudt of op haar motor zit (het moderne ruiterstandbeeld), maar het monument is de zilverkleurige motor zelf. De vrouw is niet langer een ding, maar een ding de verzinnebeelding van een concrete vrouw. Dit kan een trend worden voor toekomstige standbeelden. Het ding is de vrouw: een hoed is Beatrix, een voetbal is Vera Pauw en het herencolbert is Andreas Burnier.

Dit jaar is het vijftig jaar geleden dat Blaman, een van de belangrijkste Nederlandse auteurs, stierf en het hele jaar zijn er activiteiten in Rotterdam die leven en werk van Anna Blaman onder de aandacht brengen. Als je naar Rotterdam gaat en als je toevallig of niet toevallig op de Heemraadsingel komt (om de hoek van de Vliegerstraat waar Blaman heeft gewoond) en het monument ziet, spring dan maar achterop. Dat zou Anna leuk hebben gevonden.

http://www.annablaman.com/
http://www.talktoaletta.nu/blog/de-erotiek-van-anna-blaman
http://www.talktoaletta.nu/blog/stedemaagd-%E2%80%93-de-mooiste-single-v…

Uit de collectie van Aletta:
Maud de Vries (red), Publieke vrouwen, zinnebeelden in de openbare ruimte. Met stadswandelingen en routebeschrijvingen (heel Nederland)

k.d.lang: Stand by your man 2

Eerder gepubliceerd op 21-8-2010 op de blogsite van Aletta door Ineke van Mourik (bibliothecaris).

images-3

Langzamerhand werd het haar in Nashville minder hoog en in 1987 brak een ware revolutie uit toen k.d. lang met zeer kort haar, een rare rok, kleurig westernhemd en grote laarzen over het podium van de Grand Ole Opry stampte en iedereen versteld deed staan.

Of zoals een journalist opmerkte: ze ziet eruit als een jongen, kleedt zich als een meisje en zingt als een vogel. k.d. lang zingt inmiddels een ander soort muziek, maar heeft een onuitwisbare indruk in de country music gemaakt. Als er iemand trouw was aan haar innerlijke ‘man’ en daar uiting aan gaf dan was het wel k.d. lang. Zij ‘stood by her man’ en dat werd haar niet meteen in dank afgenomen. Lang is vegetarisch, feministe, performance kunstenaar, genderbender, een voorvechtster van dierenrechten en bovendien lesbisch en bracht alle heilige huizen in de wereld van de country music aan het schudden. Hoe korter het haar, hoe minder dicht bij de God van de hetero countrywereld, maar hoe dichter bij de essentie van k.d. lang zelf. Het zijn de jaren tachtig en steeds meer vrouwen en mannen laten zich niet meer mangelen door conventies van wat vrouwelijk of mannelijk behoort te zijn en bij welk lichaam dat hoort. Dat proces begon al eerder voorzichtig in de jaren zestig, maar naarmate de eeuw vorderde en we in een nieuwe eeuw belandde nam de speelsheid toe. Madonna, David Bowie, Marilyn, Dana International, Frederique Spigt, Lady Gaga, zijn maar een paar voorbeelden.

Country music is muziek van het volk en als je wilt weten wat er leeft dan is het de moeite waard om de teksten van die liederen te bestuderen. Alle culturele uitingen dragen bij aan hoe wij onszelf zien of willen zien, hoe we ons voelen, welke verlangens we hebben en muziek is in dit proces een krachtig instrument. Maaike Meijer die in 1999 het ambt van bijzonder hoogleraar, ingesteld door Opzij, aanvaardde, heeft een hartstocht voor het populaire lied. Haar leeropdracht was ‘Gender, Representatie en Macht’. Op de dag van haar oratie togen wij met een bus vol feministen uit de Randstad naar Maastricht waar de speelse nieuwbakken hoogleraar ons en al haar collega’s verraste met een lezing over populaire liedteksten uit de jaren vijftig en zestig. Ter illustratie bracht de professor zelf de liedteksten ten gehore en na afloop zong Corrie Brokken (inmiddels juriste) nog enkele liederen uit haar vroegere, zeer populaire repertoire. Een repertoire waar Maaike Meijer zowel conservatieve geluiden, maar ook smeulende brandhaarden van onvrede in ontdekte.
Het zou de moeite waard zijn om ook eens op deze manier naar country music te luisteren. Luister naar de bijzondere stemmen van vrouwen die je een blik gunnen in hun leven en hun geschiedenis. Meestal is dat het leven van witte heterovrouwen, met af en toe iemand als k.d. lang ertussen.

Maar de wereld verandert, zelfs in Nashville, Tenessee, zij het soms erg langzaam. In 2003 werd de muziek van het country trio de Dixie Chicks nog geboycot omdat zij kritische uitspraken deden over de Irakoorlog. Het moest nog tot 2007 duren voordat een zwarte country zangeres op het podium van de Grand Ole Opry stond: Rissi Palmer. Zij heeft een stem als een klok en lang zwart krullend haar. Hoog haar, kort haar, krullend haar, al het haar mag er zijn, dicht bij God of niet.

http://www.kdlang.com/
http://en.wikipedia.org/wiki/K.d._lang

http://www.rissipalmer.com/
http://en.wikipedia.org/wiki/Rissi_Palmer
http://nl.wikipedia.org/wiki/Dixie_Chicks

Verder lezen zie collectie Atria:

k.d. lang, Rose Collis

k.d. lang, an illustrated biograpy by David Bennahum (met veel prachtige foto’s)

Machtige melodieën; populaire teksten uit dejaren vijftig en zestig als bron voor cultuurgeschiedenis, Prof.Dr. Maaike Meijer

Tammy Wynette: Stand by your man 1

Eerder gepubliceerd op 21-8-2010 op de blogsite van Aletta door Ineke van Mourik (bibliothecaris).

images-2

Als er een lied is dat de feministische gemoederen in beweging brengt en heeft gebracht dan is het wel Stand by your Man. Het werd voor het eerst gezongen door Tammy Wynette in 1968 en daarna nog door vele anderen.

Country music (vroeger country en western music) wordt wel de Poor White Men’s Blues genoemd ook al bevolken vele dames het podium van de countrytempel de Grand Ole Opry in Nashville, Tenessee. Ik ben eraan verslingerd geraakt door mijn broer die altijd auto rijdt onder begeleiding van Dolly Parton, Tammy Wynette, Patsy Cline en veel andere rondborstige dames met hoog haar. In Nashville zeggen ze dan ook: hoe hoger het haar hoe dichter bij God. Want traditionele familiewaarden en religie spelen een grote rol in de country muziek. Maar die stemmen! Daarvoor zet ik graag even mijn feminisme opzij, zoals we dat ook wel deden in de jaren ’70 en ’80 door te dansen op seksistische muziek. Wie geheel zuiver op de graat is, werpe de eerste steen.

Enkele weken geleden las ik in NRC een recensie van een dit jaar verschenen biografie van Tammy Wynette. De kop bij de recensie was: Een groot talent – en verder niets. Daaronder: Het turbulente leven van countryzangeres en fantaste Tammy Wynette (1942-1998). Merkwaardige conclusie van de recensent ‘en verder niets’ als een biograaf de moeite neemt om het turbulente leven van Wynette te beschrijven.

Stand by Your Man is het lied dat miljoenen mensen kennen en waarover Hilary Clinton in 1992 opmerkte in een interview naar aanleiding van de seksuele escapades van haar man en president van de Verenigde Staten:
‘I wasn’t some little woman “standing by my man” like Tammy Wynette.’ Er stak een storm van verontwaardiging op en uiteindelijk bood Hilary haar excuses aan aan Tammy Wynette. Het lied heeft een bijna heiligenstatus en als je de tekst leest dan begrijp je al snel dat feministen paars aanlopen.

Sometimes it’s hard to be a woman
Giving all your love to just one man
You’ll have bad times
And he’ll have good times
Doing things that you don’t understand
But if you love him
You’ll forgive him
Even though he’s hard to understand
And if you love him
Oh, be proud of him
Cause after all he’s just a man

Stand by your man
Give him two arms to cling to
And something warm to come to
when nights are cold and lonely

Stand by your man
And show the world you love him
Keep giving all the love you can
Stand by your man

De feministische kritiek was in 1968 genadeloos en wellicht nu ook nog, maar als ik kijk naar de generatie van Tammy Wynette dan zie ik meer. Ik zie een witte heterowereld waar mannen mannen waren en vrouwen vrouwen en christelijke waarden hoogtij vierden. Wat ik ook zie is hoe die countryzangeressen zich met grote inspanning een plaats verwierven in een wereld die door mannen werd gedomineerd. Hun levens werden vaak getekend door mislukte huwelijken en veel ander ongerief, maar zij waren ook pioniers en de sporen daarvan kun je in de teksten van hun liederen terugvinden.

Eigenlijk is Stand By Your Man een heel mooi lied als we in een andere wereld zouden leven. Dan zou het onbezoedeld door seksisme een lied kunnen zijn dat over de liefde en mededogen gaat en dat we ook zouden kunnen zingen als Stand By Your Woman. En we zouden het kunnen zingen voor al die vrouwen die een hoge prijs hebben moeten betalen voor dat hoge haar, en vooral voor Tammy Wynette.

Maar in 1987 werd het haar in Nashville minder hoog.
Wordt vervolgd

http://nl.wikipedia.org/wiki/Tammy_Wynette
http://www.tammywynette.com/

Zie ook YouTube

Verder lezen zie de collectie van Aletta:

Jimmy McDonough, Tammy Wynette. Tragic Country Queen / Jimmy McDonough

Finding her voice : The Saga of Women in Country Music | Bufwack, Mary A. Oermann, Robert K.

A boy named Sue : Gender and Country Music Boek | McCusker, Kristine M. Pecknold, Diane

Stand by your man boek | Wynette, Tammy Dew, Joan

 

De erotiek van Anna Blaman

Eerder gepubliceerd op 12-7-2010 op de blogsite van Aletta door Ineke van Mourik (bibliothecaris).

images-1

‘Haar benen lang en glad – zij lacht en ligt
loom achterover – ik zie hoe diep en ver de lijnen
van haar benen zijn en denk eraan met afgewend gezicht’

In 1948 verschijnt Anna Blaman’s roman Eenzaam avontuur en ogenblikkelijk breekt een literaire rel uit vanwege de (weliswaar schaarse) homo-erotische passages. Wie nu in de romans van Blaman op zoek gaat naar deze homo-erotiek zal zwaar worden teleurgesteld, maar destijds was Nederland nog zwaar doortrokken van religieus moralisme en het is altijd verbazingwekkend om te zien hoe moralisten zelfs subtiele literaire passages kunnen opblazen tot uitingen van decadentie en verderf.

In het oeuvre van Blaman vinden we ook lesbische gedichten zoals bovenstaande regels uit het gedicht ‘Vrouwen’. Maaike Meijer schrijft hierover in het hoofdstuk ‘Lezen als lesbo’ in haar proefschrift De lust tot lezen:
‘Vanwege het grote taboe op het lesbische, de uitsluitend negatieve beeldvorming, en het ontbreken van ontmoetingsplaatsen was de meest fundamentele ervaring van elke lesbienne er een van diepe eenzaamheid. Het vinden van een partner was zeer moeilijk en vele vrouwen hebben geleefd in verhoudingen zonder seks. Lesbisch zijn was bijna synoniem aan voortdurend afgewezen worden: dat is de context van Blamans lesbische gedichten.’

Maar dat Blaman in deze context dit soort gedichten schreef is al balsem voor elke lesbo-ziel. En wie (ho of he) deze zomer haar briefwisseling met Emmy van Lokhorst en Sonja Witstein, Ik schrijf het je grof-eerlijk, gaat lezen, leest brieven van een vrouw die interessant, erudiet en inderdaad grof-eerlijk is in haar ontboezemingen over de liefde. Enkele passages:
‘In wezen heb ik zo’n smachtende natuur dat ik me al zou kunnen branden aan een vrouw als ik haar ternauwernood zou aanraken – Daartegenover heb ik een soort vrijgezellen-instelling van waaruit ik mijn eenzame vrijheid evenwichtig handhaaf en geestelijk probeer uit te buiten.’

Ook over haar verhouding met Marie Louise Doudart de la Grée en de worsteling om hiermee om te gaan schrijft zij openhartig in een brief aan Emmy van Lokhorst:
‘Als ik je schrijf dat ik in feite zo weinig liefde heb gehad bedoel ik zeker niet dat ik te weinig genegenheid zou hebben ondervonden; in dat opzicht voel ik me soms een zondagskind. Maar wat de erotiek in z’n sensuele vorm betreft, weinig heb ik gekregen en veel heb ik afgewezen. Hierin vind ik mezelf nogal gecompliceerd. Het kansje in Zeist (Marie Louise Doudart de le Grée – IvM) heeft dus zuiver betrekking op mijn verlangen naar sensuele erotiek. Het eigenaardige is echter, en dat heb ik je weleens, geloof ik, gezegd of geschreven, een erotische zwelgpartij vindt ogenblikkelijk zijn reactie in een verlangen naar ascese. Misschien berust toch wel mijn homosexualiteit op een sterke moederbinding, zodat de wellust die een vrouw in mij kan opwekken een symbolische bloedschennigheid betekent – Maar ik weet het werkelijk niet, Emmy, ik voel mijn diepste driften heel mijn leven al als zoveel raadsels. Ik hoop dat oud genoeg word om me daarin nog eens meedogend te verdiepen.’

O, had Anna maar langer geleefd, dan hadden we ons in die Freudiaanse bloedschennige moederbinding en de raadselen nog eens meedogend kunnen verdiepen. Anna Blaman stierf op 13 juli 1960 op 55 jarige leeftijd. Vandaag is haar vijftigste sterfdag en het hele verdere jaar wordt dat herdacht in Rotterdam waar zij woonde en werkte. Het huis waar zij woonde met haar moeder, zus en zwager krijgt een gedenkplaat en elders in de stad komt een beeld van een Harley Davidson waar zij altijd op reed. Op de site annablaman.com kun je meer vinden over de activiteiten en ook Blamans stem horen.
Andreas Burnier merkte ooit op, dat een sterfdag eigenlijk de geboortedag aan de andere zijde is. Dat vind ik mooi opgemerkt. Want dat betekent dat 13 juli ook een feestdag is.

Selectie uit de collectie van Aletta
Anna Blaman, Over zichzelf en anderen ; poëzie, artikelen en lezingen
Corrie Lühr, Mijn zuster Anna Blamanboek
Henk Struyker Boudier, Speurtocht naar een onbekende : Anna Blaman en haar ‘Eenzaam avontuur’
Aad Meinderts (red)/Anna Blaman, Ik schrijf het je grof-eerlijk : briefwisseling met Emmy van Lokhorst en Sonja Witstein
Anna Blaman, Ontmoeting met Selma (1943) in: Xandra Schutte (red) Damesliefde

Sites
www.annablaman.com
http://nl.wikipedia.org/wiki/Anna_Blaman
http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=blam001
Maaike Meijer, Lezen als lesbo Hoofdstuk 8 uit De lust tot lezen
http://www.dbnl.org/tekst/meij017lust01_01/meij017lust01_01_0011.php

Stedemaagd – de mooiste single van Amsterdam

Eerder gepubliceerd op 16-6-2010 op de blogsite van Aletta door Ineke van Mourik (bibliothecaris).

100_1893

Op vrijdag 11 juni 2010 werd een replica van de originele stedemaagd van Amsterdam weer op haar sokkel bij de ingang van het Vondelpark gehesen.

Ik woon al sinds 1983 in Amsterdam maar de eerlijkheid gebied mij te zeggen dat ik niet wist dat onze stad een stedemaagd had. Zij zit al sinds 1883 op de sokkel bij het hek van de ingang van het Vondelpark en wordt beschouwd als de verpersoonlijking van de stad, een oude gebruik dat al in de Oudheid te vinden is. In haar linkerhand houdt zij het stadswapen vast en haar rechterhand wijst uitnodigend naar de ingang van het park. Zij was zo erg aan erosie onderhevig dat zij is vervangen door een prachtige replica, gemaakt door Ton Mooy. Wat je ziet is een vorstelijke gestalte met een wijd openvallende mantel en pronte borsten.

Wie ik wel kende was jufrouw Eendracht ‘Naatje van de Dam’ een standbeeld dat van 1856 tot 1914 op de Dam heeft gestaan. Wat er van haar over is een klein beeldje op de hoek van de Wijde Kapelsteeg en het Rokin en de uitdrukking ‘Naatje Pet’ ofwel waardeloos. Naatje is op den duur vervangen door het phallische monument op de Dam ter nagedachtenis aan de Tweede Wereldoorlog dat wij zo goed kennen.

Maar nu is de ware verpersoonlijking van de stad gelukkig weer in ere hersteld. Een stedemaagd, niet een jufrouw, niet een schuchtere maagd, niet een oude vrijster, maar een krachtige onafhankelijke vrouw. Want dit laatste is een meer feministische visie op het begrip maagd.

“The word ‘virgin’ did not originally mean a woman whose vagina was untouched by any penis, but a free woman, one not betrothed, not bound to, not possessed by any man. It meant a female who is sexually and hence socially her own person. In any version of patriarchy, there are no Virgins in this sense.” , zegt Marilyn Frye in haar boek Willful Virgin: Essays in Feminism 1976-1992.

De maagd als onafhankelijke vrouw, met of zonder maagdevlies, en niet het bezit van een man of eigendom van een patriarchale cultuur, maakt haar tot een aantrekkelijk voorbeeld voor alle vrouwen. Zij zou de moderne single kunnen zijn. Maar wie wel eens kijkt naar de soap Sex in the City ziet helaas een heel ander beeld. Daar is de single in mijn ogen een gemankeerd en meelijkwekkend wezen dat zich voortdurend in de raarste bochten wringt om maar aan de man te geraken. Het is zo hilarisch dat er veel te lachen valt, maar je vraagt je toch ook af of de singles in hun vrije tijd niet eens wat anders zouden kunnen gaan doen dan achter de edele delen van een man aan te rennen.

De single is hot, vooral in de media en er wordt veel onderzoek naar verricht. Vorige week kreeg ik een voddig papiertje in handen waarop werd gevraagd mee te werken ‘aan het grootste onderzoek ooit naar single vrouwen in Nederland’. Het papiertje was ondertekend door ‘De onderzoekers’. Na een bezoek aan de website www.nietalleenmaarsingle.nl viel ik meteen, na een wel erg summiere inleiding, in de enquête. Er stond wel een emailadres voor nadere informatie, maar dan weet je dat daar niet veel mensen gebruik van zullen maken.

Wat is de bedoeling van de twee onderzoekers die na wat gespeur Maarten C. Berg en Wanda Klein, twee psychologen, blijken te zijn? De toon en woordkeus op het papiertje en in de enquête (nog afgezien van het feit dat het een internet enquête is) lijken vooral te appeleren aan de jongere single en ik zie nog niet dat juffrouwen, oude vrijsters, de wat oudere alleenstaande, de singles in bejaardenhuizen en zelfbewuste stedemaagden zich aan de enquête zullen wagen. Is dit een deel van een serieus wetenschappelijk onderzoek of populair geronk? Als het de bedoeling van de onderzoekers is om het meest complete en grondige onderzoek te maken over dit onderwerp, zoals zij beweren, dan houd ik mijn hart vast. Eind 2010 komt hun boek uit. Ik zal het lezen en alles terugnemen wat ik hier zeg als het een serieuze en gedegen studie is en niet Naatje Pet wat ik nu vermoed.

Naatje is een schaduw geworden van wat zij was, de Stedemaagd is in al haar glorie hersteld. Het devies wat bij het stadswapen hoort dat zij in haar hand houdt: Heldhaftig, Vastberaden, Barmhartig.
Zij is voor mij de mooiste single van de stad.

Literatuurverwijzingen op de site van Aletta:
Zoek op het woord maagd: 8 pagina’s titels/het woord virgin: 24 pagina’s/het woord single: 166 pagina’s

Willful Virgin : Essays in Feminism 1976-1992 | Frye, Marilyn |
The Crossing Press, 1992

Anne Lister (1792-1840): Rosetta-steen van de lesbische geschiedenis

Eerder gepubliceerd 14-6-2010 op de blogsite van Aletta door Ineke van Mourik (bibliothecaris).

In een romantisch heuvelachtig groen landschap zie ik een vrouw in lange rokken, Anne Lister, met kloeke tred naar een gezelschap verderop lopen. Als het gezelschap huiswaarts keert, schieten Anne en een andere vrouw een zijpad in en beginnen te vrijen. Anne grijpt vrijmoedig onder de rokken van haar geliefde.

Dit kan niet waar wezen, dacht ik aanvankelijk. Ik kijk naar een film op de BBC gebaseerd op de dagboeken van Anne Lister. Het is begin 19e eeuw en uit de literatuur en de geschiedenis kennen we de verhalen over romantische liefde tussen vrouwen. Deze film is waarschijnlijk een moderne interpretatie ervan. Maar niets is minder waar. Het verhaal is gebaseerd op de dagboeken van Anne Lister die deels in geheimschrift (waarvan later de code is gekraakt) zijn geschreven en die de sappige details van haar verhoudingen en veroveringstochten beschrijven.

images

Anne was een vrouw uit de hogere klasse die een groot deel van haar leven woonde op het landgoed Shibden Hall in Halifax, West Yorkshire. Na de dood van haar oom wordt zij de erfgename van het landgoed. Anne is al jong een excentrieke verschijning en wordt door de inwoners van Halifax ‘Gentleman Jack’ genoemd. Zij studeert onder begeleiding Grieks, Latijn, Frans, wiskunde, meetkunde, geschiedenis en bestudeert literaire Engelse teksten. Ze reist, rijdt paard en kan een wapen hanteren. ‘I am made unlike anyone I have ever met. I dare to say that I am like no one in the whole world.’ , schrijft zij in haar dagboek met een citaat van Rousseau. En nog een citaat, maar nu van haarzelf: ‘I love and only love the fairer sex and thus, beloved by them in turn, my heart revolts from any other love than theirs.’ Want ook al is zij de enige op de hele wereld die zo uitzonderlijk is, er zijn veel dames die haar passie beantwoorden. De tragiek in Anne’s leven was dat deze passies meestal eindigden als de dames toch uiteindelijk kozen voor een veilig huwelijk met een heer van stand.

Ik bladerde en las in de boeken die ik vond in de bibliotheek van Aletta (een goudmijn!) en was onder de indruk van haar vasthoudendheid en ook van haar manipulatieve gaven, om haar wens, getrouwd te zijn met een vrouw, in een woestijn van heteroseksualiteit, waar te maken. Uiteindelijk vindt zij een vrouw, Anne Walker, eveneens een rijke erfgename van een landgoed in de buurt en zij laten hun verbintenis zegenen door een plaatselijke geestelijke. Wat een uitzonderlijke vrouw was Anne Lister, maar niet alleen vanwege deze vrijmoedigheid en vastberadenheid. Zij was de erfgename en beheerder van een landgoed, hield zich bezig met modernisering ervan en ontwikkelde kolenmijnindustrie op haar terrein. Ook hierover is veel te vinden in haar dagboeken en dat maakt ze zo bijzonder. Als zij in 1840 met haar vrouw een Grand Tour maakt door Europa en Rusland wordt Anne Lister, de vrouw die alle conventies van haar tijd groots doorbrak, in Rusland door een tekenbeet geveld en sterft daar.

Haar dagboeken die wonderwel de tijd overleefden en die dankzij de enorme inspanningen van Helena Whitbread, die jaren wijdde aan het transcriberen en decoderen van de teksten, uiteindelijk werden gepubliceerd, zijn een belangrijke bron voor historici, voor historici van de lesbische geschiedenis en natuurlijk ook voor nieuwsgierige en leergierige dames en meisjes. Ik heb plezier beleefd aan de uitzendingen van de BBC en aan de boeken en ook geleerd dat zich onder het vernis van de romantische vriendschap zich vaker dan wij denken de felle kleuren van de seksuele passie bevinden.

Boekenbezit Aletta (nu Atria):
I know my own heart : the diaries of Anne Lister 1791-1840 | Lister, Anne Whitbread, Helena | 1992
Nature’s domain : Anne Lister and the landscape of desire| Liddington, Jill | 2003
Female fortune : land, gender and authority : the Anne Lister diaries and other writings, 1833-36 | Liddington, Jill | 1998

Online:
http://www.historytoherstory.org.uk/index.php?targetid=5

Documentaire en film
BBC: documentaire Revealing Anne Lister en film The secret Diaries of Miss Anne Lister

In Memoriam Sylvia Bodnár (1946 – 2010)

Eerder gepubliceerd in mei 2010 op blogsite Aletta door Ineke van Mourik (bibliothecaris).

Sylvia 2

Slapen, draaien in een baan zoals planeten
Wentelend in hun nachtelijke weide:
Aanraken is genoeg om te weten
Dat wij zelfs slapend niet alleen zijn in het universum:

‘Dit citaat is uit het gedicht XII van de gedichtenbundel Een en twintig liefdesgedichten, van Adrienne Rich, vertaald door Maaike Meijer en uitgegeven door Sylvia Bodnár’s uitgeverij Vrouw Holle in 1980. Als er iets is wat Sylvia Bodnár, lieve vriendin en oprichtster samen met Dorelies Kraakman van de eerste Vrouwenboekhandel annex vrouwencafé in Nederland, typeert dan is het wel deze bundel. Bijzondere uitgaven van bijzonder werk van bijzondere schrijfsters (Marina Tswetajewa, Christa Reinig en Ingeborg Bachmann), daar had zij een neus voor. Altijd werd Sylvia geïnspireerd door schoonheid, liefde en de liefde voor boeken.

Ik leerde haar kennen in de jaren zeventig toen wij met de redactie van LOVER vergaderden in de Vrouwenboekhandel/-café De Heksenkelder te Utrecht. We deelden een passie voor boeken en langdurig hangen in het café en door haar werd ik mede gestimuleerd om in Nijmegen waar ik toen woonde ook een vrouwenboekhandel te beginnen. Sylvia tartte door haar verschijning en uitstraling ook elk cliché van een feministe: zij was altijd goed gekleed in strak gesneden pakken of snelle broeken met fraaie hemden. Zij had een fijn gesneden gezicht omlijst door zwarte krullen een mooie zachte stem, een zachtaardig karakter omfloerst door een zweem van weemoed. Zij stond middenin de vrouwenbeweging maar zij had ook de uitstraling van een buitenstaander.

Nadat zij zich had teruggetrokken uit de boekhandel is zij voor de radio gaan werken waar zij jarenlang literaire programma’s maakte en zeer succesvolle programma’s over spiritualiteit en New Age muziek. Haar meest recente project waaraan zij werkte was een boek over Giordano Bruno, Italiaans filosoof, vrijdenker en kosmoloog uit de 16e eeuw die in 1600 door de Inquisitie in Rome tot de brandstapel werd veroordeeld. Sylvia, kind van Hongaarse immigranten, werd gedreven door bewondering voor de levens en het werk van uitzonderlijke personen. Zijzelf was ook een uitzonderlijk mens, hoewel zij dat waarschijnlijk met zachte stem zou ontkennen.

In 2002 overleed Dorelies Kraakman en nu op 21 mei 2010 is ook veel te jong Sylvia overleden. Ik zal haar missen. We zullen haar gedenken a.s. donderdag 27 mei om 20.00 uur in slot Zuylen te Utrecht: een waardige plaats voor een waardig mens.’